Tutum, bir kişinin belirli bir konu, nesne veya duruma yönelik olarak olumlu ya da olumsuz bir eğilim veya değerlendirme biçimidir. Tutumlar, bireylerin düşünce, duygu ve davranışlarını etkileyen önemli bir kavramdır. Tutumun önemi, bireylerin dünyayı algılamalarını, karar vermelerini ve davranışlarını şekillendirmesinden gelmektedir. Tutumlar, bireylerin çevreleriyle olan etkileşimlerinde rol oynar ve onların hayatlarını yönlendirir.
Tutumun bileşenleri genellikle üç ana unsurdan oluşur: bilişsel (düşünsel), duygusal ve davranışsal. Bilişsel bileşen, bir konu hakkında sahip olduğumuz düşünceleri ifade ederken, duygusal bileşen duygularımızı yansıtır. Davranışsal bileşen ise, tutumlarımızın sonucunda sergilediğimiz eylemleri ifade eder. Tutumların işlevleri arasında rehberlik, koruma ve değerlendirme yer alır. Tutumlar, bireylerin karar vermelerine yardımcı olur, onları korur ve çevrelerini değerlendirme süreçlerinde kullanılır.
Tutumların yapısal özellikleri ise genellikle kararlılık, tutarlılık ve değişkenlik şeklinde sıralanabilir. Kararlılık, tutumun sabit ve değişmez olduğunu ifade ederken, tutarlılık tutumun içindeki bileşenler arasındaki uyumu ifade eder. Değişkenlik ise, tutumun farklı durumlara göre değişebileceğini belirtir. Tutumlar bireylerin düşünce ve davranışlarını şekillendiren önemli bir kavramdır. Tutumların önemi, bileşenleri, işlevleri ve yapısal özellikleri bireylerin sosyal etkileşimlerinde ve karar alma süreçlerinde önemli bir rol oynar.
1. TUTUM, ÖNEMİ, BİLEŞENLERİ, İŞLEVLERİ, TUTUMLARIN YAPISAL ÖZELLİKLERİ
1.1. Tutum Nedir?
Tutumlar, sosyal psikoloji ve psikoloji alanlarında büyük bir ilgi çekmiş ve yüzlerce çalışmaya konu olmuştur. Murphy ve Newcomb'a göre, sosyal psikoloji alanında belki de hiçbir kavram, tutumlar kadar merkezi bir konuma sahip değildir (Murphy ve Newcomb’dan akt: İnceoğlu, 2000).
Bu nedenle sosyal psikoloji alanında tutumlarla ilgili bugüne kadar birçok araştırma yapılmış ve benzer ancak temelde farklı onlarca tanım ortaya konmuştur. Araştırmalardan bazıları şunlardır: “Tutum, bireyin içselleştirdiği ve kendisinin bir parçası haline getirdiği değerdir.” (Eserpek, 1981).
"Tutum, bir bireyin kişisel deneyimlerinden, çevresindeki nesnelerden, toplumsal konulardan veya olaylardan kaynaklanan bilgi ve motivasyonla oluşturduğu zihinsel, duygusal ve davranışsal tepki şeklidir. Baron ve Byrne'un tanımına göre, tutumlar uzun süreli duygusal, inançsal ve davranışsal eğilimlerdir; bu eğilimler genellikle diğer insanları, grupları, düşünceleri, fikirleri veya nesneleri kapsar." (Baron ve Byrne’den akt: Cüceloğlu, 2005).
Allport'a göre, tutum bireyin davranışlarını yönlendiren ruhsal bir hazırlık durumudur ve bu durum, yaşantılar ve deneyimlerin bir sonucudur. Tutum ilgili olduğu nesne ve durumlar üzerinde dinamik bir etkiye sahiptir; bu etki bireyin davranışlarını belirler ve şekillendirir (Oktay, 2000). Çocuk terapistliği sertifika programına katılmak için bize ulaşınız.
"Tutum, doğrudan gözlemlenemeyen bir niteliği temsil eder; bununla birlikte, bireyin gözlenen davranışlarından yola çıkılarak kişiye atfedilen bir eğilimi ifade eder. Doob, tutumu "bireyin yaşadığı toplumda önemli görülen gizli ve sürükleyici bir tepki" olarak tanımlamıştır. Tutum, bireyin kendi ya da çevresindeki herhangi bir toplumsal konu veya olaya karşı deneyim ve bilgilerine dayanarak düzenlediği bilişsel, duygusal ve davranışsal bir tepki örüntüsüdür." (Baysal, 1981).
İnsanların çevrelerindeki sembolleri, nesneleri veya olayları olumlu veya olumsuz olarak değerlendirmelerine tutum denir. Lambert'e göre, tutum, bir bireyin diğer insanlar, gruplar, sosyal konular ve genel anlamda herhangi bir çevresel olayla ilgili düşüncelerini, duygularını ve tepkilerini yapılandırır ve tutarlı hale getirir. (Baysal, 1981,).
Kişinin içsel hazırlığı, sosyal çevresinde ve yaşamında deneyimlediği olaylar ve durumlar karşısında geliştirdiği ve sergilediği psikolojik yapılanmanın, kendi davranışlarını etkileyen bölümüdür. Tutum, bir bireyin çevresindeki herhangi bir şeye karşı gösterdiği önceden belirlenmiş bir eğilimi ifade eder. Tutumun hedefi somut nesneler olabileceği gibi soyut kavramları da içerebilir (Göksu, 2007)
Bir tutum, belirli bir nesne, fikir veya kişiye yönelik bilişsel ve duyuşsal unsurları içeren ve davranışı yönlendiren oldukça kalıcı bir sistemdir. ( Freedman ve diğerleri, 2009). Bu paragrafı yeniden yazarak, Maxwell'in tutumu nedir sorusuna şöyle cevap vermektedir:
*Gerçek benliğimizin gelişmiş insanıdır.
*Kökleri içimizde ama meyveleri dışımızdadır.
*Bizim en iyi dostumuz ya da en kötü düşmanımızdır.
*Sözcüklerimizden daha dürüst ve daha tutarlıdır.
*Geçmiş deneyimlerimize dayanan dışsal bir görünümdür.
*İnsanları bize çeken ya da bizden uzaklaştıran şeydir.
*İfade edilmedikçe tatmin olmaz, rahat durmaz.
*Geçmişimizin kayıtlarını tutar.
*Bugünümüzün sözcüsüdür.
*Yarınımızın kılavuzudur (Maxwell, 2004).
Tutumlarla ilgili tanımlar incelendiğinde, dikkat çekici bazı detaylar görülmektedir. Öncelikle, tutumlar, değerler ve inançlar arasında yakın bir ilişki olduğu gözlemlenmektedir. Tutumlar, değerler ve inançlar arasında ayrı kavramlar olmalarına rağmen birbirleriyle doğrudan ilişkilidir. İnançlar, değerlerin oluşumunda etkili olabilirken, değerler de tutumların şekillenmesinde önemli bir rol oynamaktadır (Silah, 2010, s. 74-76). Tutumların gelişebilmesi için bir tutum nesnesine ihtiyaç duyulur; bu nesne bireyin kendisi olabileceği gibi herhangi bir konu, olay, kişi, grup veya soyut bir kavram da olabilir. İnsanlar, kendileri için anlam taşıyan her şeye karşı tutumlar geliştirebilirler ve buna tutum nesnesi (obje) denir. Canlı, cansız, soyut ya da somut her şeye insanların tutumları olabilir (Tavşancıl, 2010).
Kişiler farklı şeylere farklı şekillerde bakabilirler. Herhangi bir şey, bir kişi için önemli bir tutum olabilirken, diğer kişiye önemsiz gelebilir. İnsanlar ayrı tutumlar geliştirmek zorunda kalsa da bazen tutumlarını sınıflandırarak kolaylaştırabilirler. Tutumlar genellikle yaşantılarla oluşur; ancak belirli bir yaşantıyı deneyimlemek tutumların oluşması için zorunlu değildir. Dolaylı deneyimler bile tutumların şekillenmesine katkıda bulunabilir (Baysal, 1981).
Çocuklar, tutumlarını genellikle ebeveynlerinin etkisi ya da dolaylı deneyimler yoluyla geliştirirler. Yapılan araştırmalar, ebeveynlerle çocukların tutumları arasında özellikle siyasi ve dini konularda benzerlik olduğunu ortaya koymaktadır. Tutumlar, genellikle oldukça yapılandırılmış bir şekilde yer alırlar. Tutumlar sürekli etkileşim halinde olup, devamlılık gösteren dinamik, hassas ve algısal bir yapıya sahiptirler (Chapman, 1999).
Tutumlarla ilgili tanımların çoğunda, tutumların bir eğilim veya öneğilim olduğu vurgulanır. Eğilim terimi, tutumları yönlendiren ve harekete geçmeye hazır hale getiren niteliklerini ifade eder. Aslında tutum kelimesi, Latince kökeninde "harekete geçmeye hazır" anlamına gelir (Arkonaç, 2008).
Ortaya çıkacak anlam, tutumların davranışlarımızı etkileyebileceğinin altını çiziyor. Tutum, sadece bir davranış değil, davranışı belirleyen bir meyil olarak kabul edilebilir. Tutumlar ile bilgi arasında belirgin farklar bulunmaktadır. Tutumların önemli bir özelliği, değerlendirme ve duygusal unsurları içermesidir. Tutumların bilişsel yönleri var olabilir ancak bu, onların bilgi olduğu anlamına gelmez. Tutumlar ve bilgi arasındaki ana farklardan biri de, tutumların oluştuktan sonra değişmeye karşı dirençli olmasıdır; buna karşılık bilgi için aynı durum geçerli değildir (Freedman ve diğerleri, 2009). Çocuklarda davranış bozuklukları sertifikası eğitimi için hemen şimdi ulaşınız.
Tutumlar, insanların yeni durumlarla nasıl başa çıkacaklarını belirlemede yardımcı olabilir. Smith, Bruner ve White'a göre, tutumlar enerji tasarrufu sağlar ve ilgili nesne veya durumla ilişki kurma şeklimizi tekrar tekrar sıfırdan başlamaktan kurtarır. Bu sayede tutum, olumlu deneyimlerin sıklığını artırabilir ve olumsuz deneyimleri en aza indirgeyerek kişinin hayatını kolaylaştırabilir (Hogg ve Vaughan, 2007).